Posle dugogodišnjeg rata Austrije s Turskom koji je okončan Karlovačkim mirom 1699. godine Mađarska, Slavonija i Bačka, kao i zapadni i severoistočni Srem ušli su u sastav Habzburške Monarhije. Međutim, jugoistočni Srem i ceo Banat ostali su pod vlašću Turske sve do Požarevačkog mira 1718. godine.
Pošto je Banat u tom periodu predstavljao jaku tursku bazu za eventualno ugrožavanje Bačke i Ugarske, stvorena je duž Moriša, na severu Banata, Pomoriška vojna granica, a duž Tise, u Bačkoj, Potiska vojna granica. Južno od ove, u Bodroškoj županiji, bio je jedan deo PODUNAVSKE VOJNE GRANICE.
Ove vojne granice nastanjene su Srbima graničarima, većinom onima, koji su u Velikoj seobi pod Arsenijem III ispred osvete Turske prešli na teritoriju Ugarske. Granice su bile izuzete ispod građanske uprave županijskih vlasti i podčinjene vojnoj vlasti, dakle neposrednoj upravi i nadzoru Beča.
Podunavska vojna granica je pokrivala područje Podunavlja i Posavine i zvala se Slavonski generalat sa sedištem u Osijeku.
U ovaj generalat su ulazili na teritoriji Bodroške županije Palanka i Petrovaradin kao i delovi današnje Šajkaške i to: Titel i Vilovo koji su sačinjavali jednu konjičku i dve pešadijske kompanije – svega 250 ljudi i Kovilj i Sentivan sa jednom konjičkom i jednom pešadijskom kompanijom – svega 150 ljudi. Sedište kapetana bilo je u Titelu i Donjem Kovilju; oni su bili potčinjeni oberkapetanu u Iloku, a kasnije u Petrovaradinu.
Bačka županija se protivila uključenju Titela, Kovilja i Vilova u Podunavsku vojnu granicu, tvrdeći da su oštećeni i ona i njeni podanici i državni erar, pošto „racka milicija“ ne plaća porez i ne snosi druge terete, a to može da oteža položaj ostalih podanika, koji će se razbežati u Tursku.
Iz popisa koji je ta županija sprovela 1702. godine proizilazi da su u pitanju već tada bila ljudstvom i stokom bogata naselja.
Samo Vilovo je imalo 300 glava, 60 volova, 50 konja, 80 krava, 80 teladi, 150 košnica za pčele i 400 jutara oranica.
Podaci o svim naseljima kasnije Šajkaške, pa i triju naselja uključenih u Podunavsku granicu, sadržani su u opsežno sprovedenim popisima iz 1720. godine, pošto su tada popisana kako županijska (komorska) tako i graničarska naselja.
Vilovo je po ovom popisu imalo 23 domaćina, 2 udovice, 761 kabel zasejanog žita, 66 kosa livada, 36 motika vinograda i 60 forinti od prodaje stoke.
Iz ovih popisa iz njegovog vantabelarnog, opisnog dela, se vidi da su graničari ovih naselja imali dovoljno zemlje. Obrađivali su onoliko koliko su mogli i hteli pošto zemljište nije bilo izdeljeno na potese i razdeljeno na pojedine parcele. Zemlja je ocenjena kao dosta plodna, a uzoravana je sa 6 – 8 volova. Merov žita prodavan je po jednu forintu. Livade su bile dobrog kvaliteta, pa se od jedne kose livade mogao dobiti voz sena. Slično je bilo i u pogledu pašnjaka.
Vinogradi su bili osrednjeg kvaliteta, a urod od jedne motike istih cenio se na dva akova vina koje se moglo očuvati najduže godinu dana. Ogrevno i građevno drvo nabavljano je u Sremu, a za ogrev su služili još i trska i granje od šikare. Rečna vodenica nalazila se u Kovilju na Dunavu, a krčme su imali Titel i Kovilj. Tri trgovca volovima nalazila su se u Titelu. Od zanatlija pominju se čizmar i kovač u Titelu i tuvegdžija u Kovilju. U Titelu je zabeleženo osam, a u Kovilju tri ribara. U svakom od njih bio je i po jedan brodar (nauta).
Iz ovog značajnog popisa takođe, saznajemo da su dva graničara iz Vilova otkupljena iz turskog ropstva za 1.200 forinti, što je za ono vreme bila ogromna suma novca.
Pored čuvanja granice, podunavski graničari su učestvovali u ratovima koje je Austrija vodila protiv Turske, Pruske i Francuske.
Posle požarevačkog mira 1718, kad je Austrija zauzela Srbiju, koju je držala do 1739. godine, bitno je umanjen značaj Podunavske i Potisko – pomoriške granice.
Podunavska vojna granica je konačno rasformirana 1745 .godine, kojom prilikom su šančevi Titel sa Vilovom i graničarski Kovilj sa Sentivanom uključeni u Potisku vojnu granicu kojoj su tada pridodata i druga komorska naselja današnje Šajkaške.
Nekoliko godina kasnije 1750/51, došlo je do rasformiranja Potiske i Pomoriške vojne granice, kojom prilikom su navedena naselja, pa i Vilovo ušli u sastav Potiskog krunskog dištrikta.
Jedan deo podunavskih graničara i njihovih oficira nezadovoljan ovakvom situacijom odselio se u Rusiju. Među njima je bilo i onih iz Šajkaške, o čemu svedoči i naziv „Mošorin“ za jedno od njihovih naselja u „Novoj Srbiji“.
Stanovništvo kasnijih šajkaških naselja koja su bila u sastavu Potiskog dištrikta se u prvi mah osipalo, a kasnije se stabilizovalo i povećavalo. Glavne podaničke obaveze stanovništva bile su porez i urbarijalne dažbine Komori. Tako je ostalo sve do stvaranja Bataljona kao vojno teritorijalne jedinice.
Autor: Dragoslav Ćurčić, dipl. pravnik
Datum: 24, 03, 2009.