Pančevac Lazar Marković bio je prvi učesnik Narodnog pokreta koji je1848. izgubio život u Titelu.

        U istorijskim zbivanjima od pre 160 godina u Titelu i okolini prema podacima iz Protokola umrlih Srpske pravoslavne crkve na titelskom groblju sahranjene su 1.192 osobe. Za prethodnih deset godina sahranjena su „samo“ 863 lica. U Titelu je 1849. sahranjeno 1.045 lica, od kojih 681 izbeglica i vojnika Knićaninove i narodne vojske. Prvi je 8/20. juna 1848. sahranjen Lazar, Jovana, Marković, 21-godišnji student, rodom iz Pančeva. On je po naredbi Đorđa Stratimirovića, komandanta srpskih trupa, trebalo da narodu širi ciljeve Narodnog pokreta. Sa njim su se u Sremskim Karlovcima, za Titel, na brodić ukrcali i Đorđe Radak, Aca Popović Zub i Stevan Vladislav Kaćanski da „svuda dokle budu mogli dopreti, da ljude obavešćuju i dižu na ustanak“. Lazara Markovića je na putu tragično zadesila smrt, poginuvši nesrećnim slučajem, od ruke najboljeg prijatelja Stevana Vladislava Kaćanskog. Lazar Marković bio je zapaženi poeta među srpskom omladinom u Pešti. Za njega je Aca Popović Zub rekao da ih je sve „i bistrinom uma, i ljupkošću, i gipkošću ponašanja daleko nadmašio“. Ostao je, doduše, na margini srpskog pesništva, jer je, u neku ruku, bio politički protivnik Svetozara Miletića. To je ono u vreme značilo otići u zaborav. Smrt je prekinula karijeru darovitog mladića, budućeg pesnika i političara.

        Stevan Vladislav Kaćanski (1830-1890) pevao je jedinstveno lepe rodoljubive pesme. Kaćanski je započeo studije prava u Mađarskoj, a nastavio u Zagrebu, gde ih je posle Bune i završio. Kao pesnik pročuo se još u Buni spevom Noćnica. Senzaciju je izazvao njegov Grahov laz, objavljen u Javoru 1862. godine. Među poslednjim pesmama su mu 20. juni i Vidovdan, 1889, povodom 500. godišnjice Kosovske bitke. On nije pisao mnogo, ali to što je napisao bilo je „pravi biser srpske pesničke književnosti“.

Autor: Dragan Kolak
Datum: 02, 09, 2008.