Domaćinski odnos vraća lepotu

        Stari park u Temerinu stavljen je pod zaštitu države 1949. godine, rešenjem tadašnjeg Zavoda za zaštitu i proučavanje spomenika kulture NR Srbije. Revizijom koju je 1977. godine izvršio pokrajinski Zavod za zaštitu prirode iz Novog Sada potvrđena je zaštita. Zavod za zaštitu prirode Srbije je tokom 2000., 2001. godine obavio detaljnu valorizaciju parka. Doneto je novo rešenje, čime je ostvaren kontinuitet u formalnoj zaštiti.
        Studiju o starom parku u Temerinu uradila je Jasna Korać.
        Prema istorijskim podacima park na površini od 3,7 hektara podignut je oko nekadašnjeg dvorca grofa Šandora Sečenja, koji je bio vlasnik ovog poseda od 1796. godine.

        Temerinski posed od porodice Sečenj 1860. godine otkupljuje Antal Fernbah, bogati žitarski trgovac iz Apatina. Novi vlasnik je još više uređuje park, kako bi prikazao svoje bogatstvo i društveni status. U vlasništvu porodice Fernbah, dvorac i park sa jezerom je bio sve do početka Drugog svetskog rata. Nakon toga koristili su ga domci – deca bez roditeljskog staranja, učenici OŠ „Petar Kočić“, a sada Srednja škola „Lukijan Mušicki“.
        Stari park u Temerinu je jedan od preostalih predstavnika vrtne umetnosti 19. veka. Projektovan je u mešovitom stilu koji je dominirao u vrtnoj arhitekturi toga vremena, nastalog kombinovanjem elemenata francuskog i engleskog stila. Usled prisustva vrednih primeraka očuvane dendroflore znatne starosti i impozantnih dimenzija park je ipak sačuvao svoju vrednost. U samom parku je izgrađen prostran jednospratni dvorac sa podrumom u klasičnom stilu sa naglašenim simetrijama. Ispred dvorca i dela parka nalazi se zidani kanal sa ogradom koji je i danas sačuvan. U dvorištu dvorca izgrađena je fontana sa bogatom cvetnom rondelom obličenom bordurama od niskih rezanih šimšira. Pored fontane nalazi se saletna koja je i danas sačuvana.
        U dvorištu su se nalazile dve ogromne Žolnaji vaze ukrašene zelenim i kobaltno plavim emajlom, sa reljefnom slikom. Iza kapije nalazile su se dve ogromne topovske cevi, koje su danas izložene ispred muzeja na Petrovaradinskoj tvrđavi. Park je bio ograđen sa ulične strane zidanom ogradom koja je srušena. Sam park krasi velika vodena površina – jezero. Ranija površina parka bila je na oko 20 jutara, ali je smanjena izgradnjom Doma zdravlja, sportske hale, škole, i kompleksa bazena.
        Stari park u Temerinu je nekada obilovao bogatstvom dendrošloških dekorativnih vrsta. Neki parkovi Karolja Fernbaha, rođenog brata Antala, na severu Bačke sačuvani su i sada sa bogatim sadržajem vrsta. Podignut pre više od dva veka Temerinski park je usled starosti i nedovoljne stručne nege, razvoja samoniklih i agresivnih vrsta, kao što je koprivić, bršljan i korov pretrpeo značajne gubitke. Zato je uz konsultaciju sa stručnjacima Zavoda za zaštitu prirode Srbije 2001. godine vođena akcija uklanjanja samoniklih i seča suvih i trulih stabala. Uklonjen je i bršljan, koji je kao oslonac za svoj rast koristio drveće u parku. Bilo je planirano da se u zapadnom delu parka, uz ulicu Narodnog fronta obnovi cvetni parter uz poštovanje stila prvobitnog projektovanog rešenja. Značajne aktivnosti na uređenju parka, redovnom košenju i održavanju – vode se od 2005. godine, kada je za staraoca određena služba JKP Temerin. U parku je izgrađena savremena trim staza koju koriste sportisti i rekreativci. Revitalizacijom, Park je sačuvao svoju vrednost i dobio nove sadržaje, predstavlja svojevrsno bogatu dendrološku zbirku koja ima značajnu ulogu u edukaciji stanovništva, đaka i studenata u učenju biologije i botanike. Planirana izgradnja Banje Temerin još više će istaći ulogu i vrednost ove retko lepe zelene oaze, koja će sigurni smo dobiti još lepši izgled i predstavljati pravo mesto za odmor i rekreaciju.

Autor: Mile Milojević
Datum: 29, 05, 2009.