Naselje Vilovo nalazi se u jugoistočnom delu Bačke u međurečju Dunava i Tise. U odnosu na područje opštine Titel kojoj administrativno pripada, naselje ima središnji položaj, locirano je na zapadnoj strani Titelskog brega. S tim u vezi geografski položaj Vilova prema ostalim naseljima u opštini (Titel, Šajkaš, Mošorin, Gardinovci, Lok) može se oceniti kao povoljan.

Naselje u odnosu na teritoriju atara, takođe ima središni položaj, što predstavlja određenu pogodnost u pogledu komuniciranja individualnih proizvođača od mesta stanovanja do mesta rada.

U odnosu na glavne saobraćajne koridore Vojvodine i Srbije Vilovo je smešteno periferno. Saobraćajni položaj uslovljavaju mu regionalni put Novi Sad – Šajkaš –Vilovo – Titel – Kovačica i železnička pruga Novi Sad – Vilovo – Titel –Orlovat. Naseljske saobraćajnice omogućuju zadovoljavajuću povezanost Vilova sa opštinskim i regionalnim sedištem, kao i širim prostorom.

Sa okolnim naseljima jedina zadovoljavajuća veza je lokalni put prema Gardinovcima.

Međutim prisutan je nedostatak modernizovanih puteva koje bi Vilovo povezali sa severnim i zapadnim prostorima naselja Mošorin i Šajkaš.

Reljef i geomorfološke karakteristike područja naselja Vilovo uslovila su njegov sadašnji položaj i oblik. U tom pogledu izdvajaju se dve visinske, geomorfološke i hidrografske celine: Titelski breg i aluvijalna ravan Dunava odnosno ostaci njegove aluvijalne terase.

Titelski breg je lesna zaravan – plato elipsastog oblika sa apsolutnom visinom oko 120 m. Njegova najmanja nadmorska visina je severnoistočno od Vilova i iznosi 111 m. Samo naselje Vilovo je locirano na zapadnoj strani Titelskog brega na padinama Velikog surduka i surduka Stražilovo. Pošto su plavine u vidu lepeze smeštene uz sam Breg, selo je dobilo izdužen oblik. Prelazna zona između Titelskog brega i nižeg zemljišta izražena je strmim odsecima ili pak blagim padinama različite visine (prema Titelu visine iznose samo 30 m).

Druga reljefno morfološka celina je aluvijalna ravan Dunava, odnosno njegova aluvijalna terasa koja opkoljava Titelski breg sa njegove jugozapadne strane. Apsolutne visine aluvijalne terase na području naselja kreću se od 75 – 75 ,5 m.

Generalno posmatrajući, analiza reljefa pokazuje, da je teren nagnut od severozapada prema jugoistoku, odnosno od Titelskog brega ka aluvijalnoj ravni Dunava.

U pogledu seizmičnosti područje naselja Vilovo nalazi se u zoni jačine 7 MCS, što karakteriše stepen ugroženosti od zemljotresa u granicama nužne aktivne i pasivne mere zaštite od trusnih pomeranja.

U okviru katastarske opštine Vilovo koja obuhvata površinu od 2633 ha, zemljište tipa černozem zauzima površinu od 1213 ha ili 46,07 procenata ukupne teritorije, ritska zemljišta 1371 ili 52,07 procenata ukupne teritorije, inicijalno zemljište na lesu 32 ha ili 1,21 procenat i solončak 17 ha ili 0,65 procenata.

U celini uzev pedološki sastav zemljišta u KO Vilovo u zavisnosti od njihovog proizvodnog potencijala pogoduje intenzivnoj ratarskoj proizvodnji (zemljišta tipa černozema), proizvodnji jakih i okopavinskih kultura (ritske smonice), i predstavlja razvojni faktor daljeg unapređenja ukupne poljoprivredne proizvodnje.

Klimatski elementi za naselje Vilovo obrađuju se interpolacijom podataka meteoroloških stanica u Zrenjaninu, Rimskim Šančevima i Bečeju.

Prema dobijenim podacima srednja godišnja temperatura iznosi 11,1 C, pri čemu srednje mesečne temperature rastu od januara do jula, a zatim opadaju do kraja godine.

Najhladniji mesec i jedini sa negativnom temperaturom je januar – 1,3 C, a najtopliji juli sa srednjom mesečnom temperaturom od 21,9 C.

Apsolutni maksimum do sada zabeležen je 14. jula 1957 godine sa srednjom mesečnom temperaturom od 40,3 C, a apsolutni minimum 24. 01. 1963. god sa – 30,7 C. Apsolutno godišnje kolebanje temperature vazduha iznosi 70,6 C i predstavlja jedan od osnovnih pokazatelja kontinentalnosti klime ovog područja. Srednjogodišnja vrednost vlažnosti od 77 procenata govori da se radi o kategoriji viših stepena vlažnosti. Najniži procenat vlažnosti je u julu i avgustu 69, a najviši u januaru 88 procenata.

Oblačnost se podudara sa tokovima relativne vlažnosti. To je važan klimatski element koji reguliše osunčavanje i izračavanje zemljišta. Prosečna vrednost pokrivenosti neba oblacima iznosi 5,4 desetine ili 54%, što ukazuje na smanjene mogućnosti stvaranja takozvanog „smoga“.

Osunčavanje je u tesnoj vezi sa oblačnošću, tako da je mesečni i godišnji maksimum u onim mesecima kada je bilo najviše vedrih dana. Najviše časova sa suncem ima u avgustu 296 sati, a najmanje u decembru 57, 5 sati. Godišnji prosek osunčanosti iznosi 2.144 sati.

Padavine su važan klimatski faktor u agraranoj sredini kakvo je naselje Vilovo. Prema podacima mesne stanice u Šajkašu, prosečna godišnja količina padavina iznosi 569 mm. Sa ovako malim količinama taloga, titelska opština u celini spada u najsuvlje predele Bačke.

Najveća količina padavina izluči se u julu 79 mm, a najmanja u oktobru 27 mm. Suma padavina u vegetacionom periodu (IV – IX) iznosi 320,7 mm ili približno 55% od ukupne godišnje sume, što se povoljno odražava na vegetaciju.

Vetrovi takođe predstavljaju jedan od najznačajnijih klimatskih elemenata ovog područja. Prema vrednostima godišnjih čestina, pravcu vetrova i tišina, najčešći su jugoistočni vetar (košava) sa 152 % i srednjom jačinom od 2 – 6,5 m/s, severozapadni vetar sa 112%, a najmanju učestalost javljanja ima istočni vetar svega 41 %.

Klimatske karakteristike šireg područja Vilova predstavljaju povoljan ali ne i dovoljan razvojni faktor poljoprivredne proizvodnje. Zato su potrebne izvesne korekcije mikroklimata uvođenjem navodnjavanja poljoprivrednih površina u cilju povećanja poljoprivredne proizvodnje.

Što se tiče hidrologije šireg područja Vilova, ona je relativno bogata, a naročito podzemne vode zaslužuju posebnu pažnju u odnosu na prostornu organizaciju samog naselja.

Prema hidrološkoj karti Vojvodine i vršenim bušenjima konstatovane su samo freatske vode, odnosno podzemne vode prve izdani. Podzemne vode subarterske i arterske izdani su veoma siromašne i praktično se na ovom području ne koriste.

Prva izdan je sa slobodnom površinom nivoa vode koja se kreće sa Titelskog brega prema aluvijalnoj ravni, a koristi se za vodosnabdevanja naselja putem individualnih bunara.

Na nižim terenima, ova izdan je locirana u sitnim i prašinastim peskovima relativno slabe vodopropusnosti i direktno je pod uticajem vodostaja reke Dunav.

Prosečni nivo podzemnih voda kreće se u granicama od 71 do 73 mm JM.

Naselje Vilovo nalazi se neposredno ispod Titelskog brega, tako da je u toku prolećnih i letnjih pljuskova ugroženo od bujičnih voda koje se slivaju u naselje, noseći velike količine sitnog mulja koji se taloži u kanalima atmosferske kanalizacije.

Na širem području naselja Vilovo ne postoje prirodni vodotoci izuzimajući dve jame koje se nalaze u južnom delu naselja sa leve i desne strane regionalnog puta R -110 Novi Sad – Titel. Od veštačkih vodotokova u okolini naselja Vilovo nalazi se kanal sistema za odvodnjavanje „Lok“ L-400 koji potiče sa južne strane naselja.

Prirodna bogatstva i zaštićeni delovi prirode

Atar Vilova pruža se na lesnoj zaravni i aluvijalnoj terasi,na površini od 2633 ha u centralnom delu opštine Titel. Među prirodnim činiocima najveći značaj ima poljoprivredno zemljište, koje predstavlja osnovni resurs poljoprivredne proizvodnje. Od ukupne površine KO Vilovo 91,4% je poljoprivredno zemljište. Neplodno zemljište zauzima 7,8 površine atara. Vilovo pripada ratarskom rejonu „Južna Bačka“.

Sa stanovišta prirodnih pogodnosti za intenzivnu ratarsku proizvodnju ovaj rejon se odlikuje povoljnim klimatskim (nešto veće količine padavina), pedološkim (plodne livadske crnice i černozem) i hidrološkim uslovima (podzemna voda koja se nalazi bliže površini)

Kao i ceo rejon, atar Vilovo se odlikuje kvalitetnim obradivim površinama. Najveći deo obradivog zemljišta – 84,7% je pod ratarskim kulturama (84,2).

U prostornoj osnovi korišćenja zemljišta u KO Vilovo, šume (topole) su zastupljene sa svega 0,8 %.

Značajni proizvodni potencijal područja, predstavlja kvalitetno zemljište tipa černozem karbonatni, na lesnoj zaravni koje se nalazi na 42,01 % površine atara, izuzetno povoljnih morfoloških, hemijskih, fizičkih osobina i visoke proizvodne vrednosti.

Prema podacima Zavoda za zaštitu prirode na području atara nisu evidentirani posebno vredni delovi prirode koje treba zaštititi u smislu Zakona. Međutim obodni deo Titelskog brega od vrha platoa pa do podnožja brega i svi surduci, evidentirani su kao staništa značajnih prirodnih vrednosti i u postupku su za stavljanje pod zaštitu

Zelene površine

Postojeće stanja zelenila naselja Vilovo utvrđeno je obilaskom terena i popisom, kojom prilikom su utvrđene dominantne vrste, starosna struktura, gustina, raspored i rekreativno – estetska vrednost zelenila.

Naselje Vilovo ima relativno nizak kvantum zelenih površina, što se nepovoljno odražava na kvalitet življenja i rada.

Postojeće zelenilo je zastupljeno u vidu sledećih kategorija:

1. Ulično 4 ha

2. Specijalne namene 1 ,76 ha

3. Sportsko – rekreativno 1 ,26 ha

4. Zaštitno 4 ,25 ha

Ulično zelenilo je oskudno gotovo u svim uličnim profilima. Izuzetak predstavlja ulica 22. oktobra u kojoj su formirani mešoviti drvoredi od breze, vrbe, bora i dr. Polupopunjene ulice su brojnije u Vilovu, gde su voćke najzastupljenije vrste, a kombinovano su sađene sa dekorativnim vrstama u formi drvoreda. Postojeća koncepcija podizanja zelenila je rezultat individualnih intervencija pojedinih vlasnika, što deluje neorganizovano i haotično. Primer pružaju ulice: Železnička, Žarka Zrenjanina, Berar Time, Svetozara Markovića i dr.

Zelenilo sa specijalnom namenom je prisutno u vrlo malom procentu, odnosno pored mesne kancelarije i poljoprivredne apoteke, oko crkve i u kompleksu škole i predškolske ustanove. Prostor ispred i iza zgrade mesne kancelarije i poljoprivredne apoteke je prazan, bez zelenila i delimično je zatravnjen.

Oko crkve je formirano zelenilo od visokog drveća (hrast, tuje i dr.). Potrebna je dopuna parternim formama.

Ispred doma omladine su posađene tuje i breze, ali se ova zelena površina ne održava redovno i potrebna joj je dopuna žbunastim vrstama.

Na slobodnim površinama oko škole i predškolske ustanove hortikulturalne intervencije su bile usmerene samo na ulazni deo gde su formirane grupacije drveća i šiblja (Betula, sp., Picea sp., Catoneaster. sp., Cornus. Sp. i dr.) Ostali prostor oko navedenih objekata je samo zatravnjen i potrbno ga je ozeleniti.

Oko groblja nije formirano zaštitno zelenilo, a unutar groblja nije vršena hortikulturalna obrada.

Sportsko – rekreativno zelenilo – Na slobodnim površinama oko sportsko – rekreativnih objekata tj. igrališta nalazi se u jednom delu šumarak od topola i nekoliko bagrema, dok je ostali deo prazan i zahteva ozelenjavanje koje će biti u funkciji prostora, namenjenog sportu i rekreaciji. Ovo zelenilo je po vrstama i kvalitetu siromašno te ga je neophodno u narednom periodu unaprediti.

Zaštitno zelenilo – Oko Vilovačkih jama prisutni su pašnjaci, usamljeni zasadi topola i bagrema. Ove površine je potrebno hortikulturalno obraditi u skladu sa namenom.

Autor: Dragoslav Ćurčić, dipl. pravnik
Datum: 26, 03, 2009.