Konak kod princa Ludviga

Mestašce Zablija na Tisi, u južnoj Bačkoj, prvi put se pominje 1514, kao tvrđava koju je zauzeo mađarski ustanik Đerđ Doža. Nalazilo se na 12 kilometara, ili „sat hoda na istok“ od današnjeg Žablja, i njega je 1770. progutala poplava. Pošto je 13 godina kasnije austrijski car Josif odobrio preseljenje na izuzetno plodnu lesnu terasu, zaštićenu od vode, meštani su njemu u čast novo selo nazvali Jozefdorf. Naziv mu je ostao sve do 1873. i ukidanja Šajkaškog bataljona, vojne i administrativne uprave Srba graničara. Kroz Žabalj je prolazio trgovački put do Novog Sada, prost i prašnjav, ali su ga od 1808. po naredbi šajkaških komandanata obavezno pratili veličanstveni drvoredi bagremova. 
Kako se privreda svodila na kućne zadruge, i zemljoradnju kao dodatno zanimanje uz vojničko, zanatlija nije bilo mnogo. Među prvima je stigao zakupac krčmi Jozef Derfer, koji je 1821. otvorio i svratiše sa prenoćištem, nazvavši ga „Kod princa Ludviga“. Kasnije je najviše bilo majstora kovača. Sin jednog, Joška Pestrovečki 1816. je dobio i prvi pasoš kao kolarski kalfa „radi vandrovanja“, proputovanja. Trgovac Antonije Mihajlović je 1816. na Tisi postavio prve mlinove za žito, dok su bosanski doseljenici Timotije Sarajić i Teodor Sarajlija gradili srpsku crkvu.

Žabalj danas

Od 1875. je proradila i banka, Prva zadruga Srba Šajkaša, za međusobno pomaganje i štednju. Sa tri parna mlina i dve ciglane od 1920. počeo je i industrijski razvoj, a kako je Žabalj još od 1888. imao otkupnu stanicu za čaure svilene bube, početkom 20. veka otvorena je i svilara. Danas je žabaljski kraj poznat prema rezervatu prirode Jegrička, za koju se kaže da je pupčana vrpca bačkih močvara sa Tisom. Ima obale, mostove, ustave, pritoke, samo nema izvor. Provlači se kroz četrdesetak sela do Tise, proteže se na sto kilometara, i prosečne je širine 14 km. U njoj živi 14 vrsta vodenog bilja, i čak 114 ptičjih. 

Autor: Rade Aničić
Datum: 20, 09, 2012.