Čuvari na krovu Vojvodine

Naselje kod ušća Tise u Dunav staro je bar dva milenijuma, ali je prvi put zabeleženo u dokumentima tek 1138. godine. Ime su Titelu dali još Huni, a u srednjem veku su njime gospodarili kanonici koji su živeli u zajednici kao monasi, brinući o gradskoj tvrđavi i o pristaništu na Tisi. Zahvaljujući močvarama koje su opkoljavale Titelski breg, grad je postao odlično vojno uporište. Od početka 16. veka naseljeni su Srbi kao čuvari. Titel su posle osvajanja 1526. Turci proglasili sedištem nahije od 20 sela, a putopisci tog doba pominju njegove lepe bašte, kamene zidove, srpski živalj i pravoslavnu crkvu. Posle isterivanja Turaka iz Bačke, varoš je postala deo vojne granice sa obavezom da drži 50 konjanika i 200 pešaka. Već početkom 18. veka u Titel je imao 140 srpskih i 9 mađarskih domova. 
Ukidanjem vojnih granica 1750. postao je sedište srpskog Šajkaškog bataljona, i za vreme njegovog trajanja, narednih 110 godina, bio je vojničko, saobraćajno, upravno i trgovačko središte. Od 1830. postao je tzv. otvoreni grad. Da bi se opština izvukla iz dugova koje je napravila zbog isušivanja ravni oko Dunava i Tise, zemljište je jeftino prodavala ili davala u najam. Time je masovno privukla Nemce, Mađare, Rusine. Donji ili Stari Titel je bio sedište šajkaške komande, sa magacinima, oficirskim stanovima i kasarnama, a u 20. veku trgovci su tu podizali zdanja sa raskošnim fasadama i dućanima u prizemlju, dok je Gornji Titel nastao kolonizacijom Nemaca i Mađara. Sa Titelskog brega, najviše tačke u Bačkoj, puca pogled na Banat i Srem, a ostrva u Tisi i Dunavu, nedirnuta civilizacijom, predstavljaju još jednu draž za posetioce. Ovde se nalazi i jedno od malobrojnih evropskih staništa orlova krstaša, belorepa i stepskog mišara, kao i kolonije raznih vrsta čaplji. Posebnu lepotu pružaju predeli prekriveni raznobojnim barskim ružama, lokvanjima. 

Autor: Rade Aničić
Datum: 20, 09, 2012.