TITEL: Na treći dan Božića, 9. januara 2012, obeleženo je 70 godina od stradanja Titeljana u zloglasnoj akciji mađarskih fašista 1942, odomaćenog naziva Racija, što je, zapravo, bio pokolj Srba i Jevreja, pre svega, ali i ostalih naroda sa ovog područja.

         Narodna biblioteka “Stojan Trumić” iz Titela se uključila u obeležavanje 70. godišnjice od masovnih zločina mađarskih okupacionih vlasti i Hortijeve soldateske. Na večeri posvećenoj godišnjici Racije iz 1942. govorio je dr Drago Njegovan, koji je priredio knjigu o zločinima okupatora i njihovih pomagača u Vojvodini “Racija”. On je i član međudržavne komisije za istraživanje ratnih i posleratnih događanja na tlu Vojvodine. On je rekao da “reč racija označava policijsku poteru za sumnjivim osobama koja se sprovodi iznenada i na ograničenom prostoru.” Međutim, rekao je i da je “od januara 1942. ova reč, posebno za Srbe i Jevreje, ne samo Vojvodine, postala sinonim masovnog ubijanja, pokolja nevine dece, žena, muškaraca, starih, praćenog grozotama razne vrste i pljačkom imovine. Postala je pojam genocida nad Srbima i Jevrejima u selima Šajkaške, Novom Sadu i Bečeju”. U njegovoj knjizi, zapravo, su objavljeni dokumenti o Raciji u Južnoj Bačkoj. Knjizi je pridodat imenski registar, odnosno, lista od 1235 do sada utvrđenih odgovornih lica za Raciju. Osnovnom tekstu priključen je foto-album “Racije” koji se čuva u Zbirci fotografija Muzeja Vojvodine.
         Parastosom u Titelskom hramu SPC Uspenija Presvete Bogorodice 9. januara se tradicionalno obeležava stradanje u Raciji na treći dan Božića, odnosno, na Svetoga Stefana. U skoro svim pisanim izvorima se kao datum pogroma u Titelu uzima 10. januar. Prisutni su to razmimoilaženje u datumima apostrofirali i tražili objašnjenje od gosta. On obrazlaže da je tog datuma bio početak masovnog zločina, a da je pojedinačnih bilo pre i posle. Prisutni se nisu složili i sumnjaju na manipulaciju ideološke prirode zbog crkvenog praznika, Svetog Stefana. Pomenuto je i da je pop-Vesa (Veselin Petrović), koji je za sveštenika došao u martu 1942. na mesto ubijenog u Raciji popa Đorđa Parabućskog, zapisao u crkvenim knjigama činjenice i da bi valjalo to istražiti.
        Na početku večeri pročitan je spisak sa do sada utvrđenim imenima postradalih u Titelu i odata pošta “minutom ćutanja”, da se oni ne zaborave, a zločini nikada i nigde ne ponove.

Spisak Titeljana žrtava Racije ubijenih u Titelu i Novom Sadu (u zagradi godina rođenja)

1. Avramov Mladena Nedeljko (1890)
2. Bolmanac Milana Đorđe (1900)
3. Bolmanac Gene Milivoj (1901)
4. Bečejac Rade Emil (1899)
5. Blažin Voja (?)
6. Blažin Radivoja Novak (1907)
7. Blažin Novaka Radivoj (1885)
8. Blažin Radivoja Sava (1909)
9. Bozejac Gavre Bogoljub (Lok,1901)
10. Bozejac Stevana Gavra (Lok, 1881)
11. Vla Sime Uroš (1905)
12. Despić Veljka Stevan (1895)
13. Dobromirov (Dobrosavljev) Stevana Petar (Šajkaš, 1870)
14. Ivanov Živana Gliša (1886)
15. Ivkov Jovan (?)
16. Jovanović Sime Milan (Gardinovci, 1907)
17. Katalin Vitomira Đorđe (1888)
18. Kozarev Save Milan (1896)
19. Kozarev Milana Milenko (1922)
20. Kozarev Milana Sava (1924)
21. Kostić Đure Đoka (1889)
22. Lalin Dragutina Jovan (1879)
23. Lozanov Maksima Branko-Marko (1895)
24. Ločki Sime Jovan (1892)
25. Ločki Rade Milan (1896)
26. Ločki Milivoja Stevan (1908)
27. Marinski Stevan (1909)
28. Markov Svetislava Svetozar (Farkaždin, 1896)
29. Milankov Miloša Mihajlo (1923)
30. Milošev Rade Strahinja (1898)
31. Mrkušić Uroša Milivoj (1899)
32. Mrkušić Rade Stevan (1914)
33. Mutić Marko (?)
34. Nedeljkov Vasilije (1901)
35. Nestorović Mladena Milan (Lok, 1901)
36. Parabućski Stevana Đorđe (1901), protonamesnik
37. Pistora Jožefa Libor-Libarius (1919, Čeh), student
38. Putnik Ignjata Đoka (Šajkaš, 1892)
39. Rončević Mihajla Ilija (Gornje Primišlje, 1893)
40. Rošulj Aleksandra Dušan (1900)
41. Sekulić Sime Stevan (1910)
42. Smederevac Stevana Dušan (1878)
43. Solarov Paje Milan (Elemir, 1897)
44. Stefanović Mladena Miloš (1893)
45. Taranjac Rada (?)
46. Taranjac Živana Stevan (1907)
47. Handler Matije dr Bela (1901)
48. Čavić Đorđa Emil (1880)
49. Čavić Gligorija Đorđe (1873)
50. Čavić Đorđa Petar (1903)
51. Šarkić Mite (B)Ranko (1897)
52. Katušić Petra Ivan (Novi Sad, 1920)
53. Žakić Rade inž Đorđe (1879), ubijen u Novom Sadu
54. Žakić Miloša Zora (1884), u Novom Sadu
55. Kapamadžija Stevana inž Vasa (1892), u Novom Sadu
56. Kapamadžije Vase Zagorka (1924), u Novom Sadu
57. Kapamadžija Andrije Sofija (1894), u Novom Sadu
58. Kapamadžija Vase Stevan (1926), u Novom Sadu
59. Temerinac Cvete Dobrin (1922), u Novom Sadu

Autor: Dragan Kolak
Datum: 10, 01, 2012.