STARA PAZOVA: U biblioteci Parohijskog doma Slovačke evangelističke crkve u Staroj Pazovi otvorena je izložba pod nazivom „Biblija – knjiga nad knjigama koja inspiriše “.
Na ovoj jedinstvenoj kulturno-religioznoj manifestaciji koju su priredili starešina staropazovačkog evangelstičkog hrama mr Igor Feldi i parohijski arhivar Katarina Verešova, poznata slovačka novinarka i publicista, autorka značajnih dela „Stara Pazova i sveštenici“ (2005.) i monografije „Jedan vek slovačkog pozorišta u Staroj Pazovi“ (Bratislava, 2009.) u prvoj od tri vitrine izloženo je 50 knjiga Biblija štampanih na starogrčkom, jeremenskom , hebrejskom i latinskom jeziku kao i na svim slovenskim jezicima, latiniciom i ćirilicom, druga vitrina je poslužila za postavku tridesetak primeraka ilustrovanih Biblija i posebnih primeraka Svetog pisma štampanih za decu, sve u različitim izdanjima, mahom na slovačkom jeziku, dok je treća vitrina poslužila da se u njoj izlože priručnici, uputstva, tumačenja, beleške, namenjene evangelističkim sveštenicima.
Prvo bogosluženje na slovačkom jeziku u Pazovi pod vedrim nebom 25. juna 1770. godine
Arhivarka Katarina Verešov je na otvaranju izložbe upoznala posetioce da je prvu Bibliju u Staru Pazovu doneo prvi slovački farar (sveštenik) Samuel Španagel koji je u ovo sremsko selo došao sa svojim vernicima iz Slovačke, a koji je održao prvo bogosluženje pod vedrim nebom 25. juna 1770. Za njegovog je služenja crkvi, 1778. podignut i prvi slovački evangelistički hram na Balkanu. Biblije su po kazivanju parohijske arhivarke Verešove donosili i drugi farari kad su dolazili iz Slovačke i služili u Staroj Pazovi: Mihal Slamaj, koji je služio od 1785-1788, Adam Jesenski (1788-1808), Štefan Leška filozof, istoričar, autor verskih prosvetiteljskih spisa (1826-1849).
Duhovna vertikala i kulturna dinastija Hurbanovih
Ali najveći doprinos razvoju evangelističke slovačke crkve kao i kulturnom, prosvetnom i društvenom preporodu i razvoju staropazovačkih Slovaka dali su pripadnici duhovne vertikale, kulturne dinastije Hurbanovih, potomaka Jozefa Milosalva Hurbana u čijoj su kući u slovačkoj varošici Hlobke 1843. godine on zajedno sa Ljudevitom Šturom i Milolsavom Mihailom Hodžom, tim karijetidema slovačke kulture, utemeljili slovački književni jezik. On je svoga sina Vladimira Hurbana koji mu je bio kapelan u hramu u gradiću Hlobke, poslao u Staru Pazovu u kojoj je u to vreme živelo 3.500 Slovaka i 900 Srba, koji je stupio u sveštenički čin 26. septembra 1874. i na pastirskoj dužnosti proveo četiri pune decenije (do 1914.) radeći na duhovnoj i opšte kulturnoj emancipaciji ne samo svojih vernika nego u saradnji sa svojim prvoslavnim kolegama sa kojima se izvanredno slagao i na napretku svih stanovnika ovog do tada zapuštenog i siromašnog, posebno u pogledu kuturnih ustanova, sremskog sela. Sveobuhvatnu kulturnu afirmaciju staropazovački Slovaci su doživeli dok im je farar bio Vladimir Konštantin Hurban koji je nasledio svog oca 1914. godine služeći Bogu, crkvi i narodu na uzoran način punih 36 godina, sve do smrti 1950. godine. Bio je jedan od najobrazovanijih ljudi svoga vremena ne samo u Sremu, najveći i najplodniji slovački dramski pisac ne samo u dijapsori (potpisivao je svoja dela pseudonimom VHV, Vladimir Hurban Vladimirov, kako se danas zovu tri slovačka pozorišta:u 
Pazovi, Petrovcu i Kovačici), direktor Slovačke banke, reditelj, glumac i upravnik pozorišta. Prema istraživanjima Katarine Verešove, Vladimiru Konštantinu Hurbanu pripadaju velike zasluge za organizovanje zajedničkog crkvenog života Slovaka u drugoj Jugoslaviji. Njegovim zalaganjem u Staroj Pazovi je pre tačno 90 godina (29. i 30. juna 1921.) održan zajednički konvent sva tri slovačka seniorata na kome su postavljeni temelji sadašnje evangelističke slovačke crkve na prostoru druge Jugolsavije. Pet godina kasnije, 18. decembra 1929., takođe njegovom zaslugom, u Staroj Pazovi je za prvog biskupa Crkve postavljen njegov prijatelj Adam Vereš. U celom periodu svog služenja crkvi VHV se trudio da pribavi što više primeraka Biblija štampanih na različitim jezicima i tako obogati parohijsku riznicu, a jedan deo tog blaga posetioci mogu videti na ovoj izložbi, rekla je Katarina Verešova.
Pošto je biranim rečima pozdravio parohijane i druge goste na izložbi, domaćin, mr Igor feldi je ukratko predstavio strukturu izloženih dela, a zatim je zamolio kulturologa Branka Rakočevića da se obrati prisutnima.
Ogled posvećen prevodiocima Biblije
On je najpre istakao da odlomak ogleda koji će pročitati pod naslovom „Biblija – knjiga nad knjigama“ posvećuje onim podvižnicima koji su ovo besmrtno delo preveli na oko 2,5 miliona jezika u potpunosti ili delimično. “Prevode Biblije nisu svi i vazda prihvatali ni sa radošću ni sa razumevanjem. Naprotiv, mnogi su životima platili što su se usudili na tako nešto što se smatralo jeretičkim činom. Tako su prvog prevodioca Biblije na engleski jezik Džona Viklifa (John Wikkliffe, 1328-1384) sami njegovi sunarodnici jednostavno doveli do infarktnog stanja, da bi kasnije posthumno 1412. od strane Crkvenog sabora bio osuđen da mu se kao jeretiku spale posmrtni ostaci. Njegov sledbenik, Čeh Jan Hus (1369-1415), bio je živ spaljen zato što je propovedao da svi narodi treba da čitaju Bibliju na svom maternjem jeziku. Manje je poznato da je prve slovenske prosvetitelje, Ćirila i Metodija, zbog njihovog prevoda Biblije ,osudila skoro sva Evropa. Godine 870. Nemci su Metodija strpali u tamnicu u kojoj su ga držali 4 godine, isterivali ga golog na ulicu po najvećem mrazu, ponižavali ga, čupali mu kosu. Time su mu se Nemci svetili zato što se usudio da prevede Bibliju na jezik varvarskog plemena, što je po sudu Evropejaca bilo ponižavajuće za Sveto pismo, jer su se u to vreme bogoslovi čvrsto držali dogme da se zahvalnost Bogu može izražavati samo na tri jezika na kojima je bio urađen napis na Krstu Gospodnjem: hebrejskom, grčkom i latinskom“, rekao je Rakočević. Upravo Biblije štampane na ovim jezicima kao i dve najstarije štamane knjige „Bibijska enciklopedija” iz 1625. godine i “Biblia sacra“ ( Biblli swata, Presspurt, Sveta biblija ) iz 1782. privlačile su najveću pažnju posetilaca na ovoj izložbi.
Autor: Branko Rakočević
Datum: 19, 06, 2011.