Na današnji dan1825. rođen je srpski filolog Đura Daničić (kršteno ime bilo mu je Đorđe J. Popović), saradnik Vuka Karadžića u borbi za reformu srpskog pravopisa i jezika.

Nakon školovanja u rodnom Novom Sadu, studija u Požunu (sadašnja Bratislava), Pešti i Beču radio je kao bibliotekar Narodne biblioteke u Beogradu, sekretar Društva srpske slovesnosti i profesor Liceja i Velike škole. U prvom radu „Rat za srpski jezik i pravopis“ 1847. kojim je doprineo pobedi Vukovih ideja, potpisao se prezimenom Daničić, umesto porodičnim Popović. Vukove i sopstvene poglede na jezik dosledno je sproveo u prevodima sa latinskog „Psaltira Davidovog“ i „Starog zavjeta“. Objavio je više dela iz stare srpske književnosti („Žitije sv. Save“ od Teodosija, „Žitije sv. Simeona i sv. Save“ od Domentijana, „Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih“ od Danila, „Nikoljsko jevanđelje“). Izradio je „Rječnik iz književnih starina srpskih“ i započeo veliki istorijski „Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika“. Pomogao je Vuku u prevodu „Novog zaveta“. Ostala dela: „Mala srpska gramatika“, „Srpska sintaksa“, „Oblici srpskog jezika“, „Istorija oblika“, „Osnove srpskoga ili hrvatskoga jezika“, „Korijeni“, „Srpski akcenti“.

Danas je sreda, 4. april, 95. dan 2012. godine. Do kraja godine ima 271 dan.

188 – Rođen je rimski car Karakala, Marko Aurelije, jedan od najbrutalnijih vladara u rimskoj istoriji. Sa ocem Septimijem Severom vladao je od 198. do 211. a potom sam, krajnje surovo, pogubivši čak i brata, dok i sam nije ubijen 217. Da bi ublažio nezadovoljstvo, posebno u provincijama, 212. je podario puno građansko pravo svim stanovnicima Rimskog Carstva koji su rođeni kao slobodni (Constitutio Antoniniana).

1284 – Umro je kastiljanski kralj Alfonso X Učeni, utemeljitelj zakonodavstva, pokrovitelj nauke i zanatstva. Tokom vladavine Kastiljom i Leonom od 1252. do smrti, njegov dvor u Toledu pretvorio je u svojevrstan centar i utočište za brojne učene ljude, uključujući i Jevreje, Mavare (Arape). Njegovim zalaganjem prevedeni su Sveto pismo, Talmud i Kuran i napisan je niz značajnih dela: „Kraljevski zakon“, „Astrološka znanja“, „Mineralogija“, a 1270. je započeto pisanje „Velike i opšte istorije“. Zauzeo je 1262. luku Kadis na obali Atlantskog okeana, okončavši petovekovnu mavarsku okupaciju grada.

1581 – Engleska kraljica Elizabeta I proglasila je vitezom Frensisa Drejka, gusara, potom admirala, prvog Engleza koji je oplovio svet, čiji su gusarski napadi na španske brodove doprineli širenju engleske kolonijalne imperije.

1617 – Umro je škotski matematičar Džon Neper, koji je pronašao logaritme i objavio principe izračunavanja logaritama.

1896 – Rođen je američki pisac Robert Emet Šervud. U dramama pisanim posle Prvog svetskog rata prikazivao je, sa stanovišta uverenog pacifiste, poratno razočarenje i zalagao se za mir u svetu. Docnije je, suočen s nadiranjem nacizma, postao ubeđeni pristalica rata kao jedinog načina da se svet oslobodi nacizma. Dela: drame „Okamenjena šuma“, „Idiotova radost“, „Neće biti noći“, scenariji za filmove „Duh putuje na zapad“, „Najbolje godine našeg života“.

1905 – U zemljotresu u oblasti grada Lahore (danas pakistanski deo Pendžaba), tada delu Britanske Indije, poginulo je 19.000 ljudi.

1933 – Američki mornarički dirižabl „Akron“ srušio se zbog oluje u Atlantski okean ispred obala Nju Džersija, usmrtivši 73 osobe u letilici.

1936 – Prvog dana prokomunističkog generalnog štrajka studenata Beograda, Zagreba, Ljubljane, Skoplja i Subotice protiv vlade Milana Stojadinovića (optuživan je za koketiranje sa fašizmom) – smrtno je stradao student prava Žarko Marinović. U znak sećanja na taj događaj, nakon Drugog svetskog rata, 4. april je proglašen za – Dan studenata Beogradskog univerziteta.

1945 – Drugi svetski rat završen je na teritoriji Mađarske, iz koje su sovjetske trupe, u naletu ka Berlinu, isterale nemačku vojsku.

1949 – U Vašingtonu su Ugovor o stvaranju NATO potpisali šefovi diplomatija Belgije, Velike Britanije, Danske, Italije, Islanda, Kanade, Luksemburga, Norveške, Portugala, SAD, Francuske i Holandije. Prethodni akt na kom je utemeljen čitav idejni koncept budućeg pakta bila je „Atlantska povelja“, potpisana tokom Drugog svetskog rata, sapotpisnik bila je i Kraljevina Jugoslavija (proklamovano je savezništvo utemeljeno na principima zaštite demokratije i ličnih sloboda). NATO je osnivačkim aktom definisan kao odbrambeni savez, da bi pola veka kasnije, 24. marta 1999, protivno Povelji Ujedinjenih nacija, mimo saglasnosti Saveta bezbednosti UN, suprotno dokumentu o evropskoj bezbednosti iz Helsinkija koje su njene članice potpisale, pogazivši sopstveni osnivački akt, čak i ustave pojedinih država članica, pod vođstvom SAD otpočeo agresiju na Srbiju (SRJ).

1968 – Američki baptistički sveštenik afroameričkog porekla Martin Luter King, vođa pokreta protiv rasnog ugnjetavanja i dobitnik Nobelove nagrade za mir 1964, ubijen je u Memfisu u američkoj državi Tenesi. Zbog toga što je njegov uticaj stalno rastao među afroameričkim stanovništvom i ostalim ugnjetenim Amerikancima, na osnovu naloga šefa Federalnog istražnog biroa Edgara Huvera, osam godina pre ubistva praćen je doslovno svaki korak tog borca za građanska prava i protiv rasne segregacije. Prema oceni FBI, bio je „opasnost po američko društvo“. Posle istrage, za ubistvo je optužen Džejms Erl Rej i u martu 1969. osuđen na 99 godina robije. Docnije je nezavisna istraga pokazala da je verodostojnost „dokaza“ FBI nepouzdana.

1969 – U Hjustonu je prvi put ugrađeno veštačko srce u ljudski organizam, ali je 47-godišnji pacijent umro posle četiri dana.

1972 – Sovjetski Savez je odbio da izda vizu sekretaru Švedske akademije koji je trebalo da uruči Nobelovu nagradu za književnost ruskom piscu Aleksandru Solženjicinu.

1975 – Prilikom pada američkog vojnog transportnog aviona posle poletanja iz Sajgona, poginulo je 155 vijetnamske dece, ratne siročadi.

1979 – U Pakistanu je obešen bivši predsednik vlade Zulfikar Ali Buto, oboren s vlasti u julu 1977. vojnim udarom generala Mohameda Zije ul Haka. Sud režima Zije osudio ga je na smrt pod optužbom da je naređivao ubistva političkih protivnika.

1983 – Umrla je američka pozorišna i filmska glumica Glorija Džozefina Mej Svanson, koja se proslavila u vreme nemog filma, ali i zvučnim filmom „Bulevar sumraka“, snimljenim 1950. Ostali filmovi: „Muško i žensko“, „Kraljica Keli“, „Zaza“, „Gospođa San-Žen“.

1986 – Izrael je zatražio uvid u dokumentaciju komisije UN za ratne zločine o bivšem generalnom sekretaru UN Kurtu Valdhajmu.

1991 – Umro je švajcarski pisac Maks Rudolf Friš, liberalni intelektualac, skeptik koji je analizirao duhovne tendencije i protivrečnosti savremenog sveta, ne opredeljujući se za doktrine koje se nude kao univerzalne istine. Dela: romani „Štiler“, „Homo faber“, „Neka mi ime bude Gantenbajn“, pripovetka „Montok“, drame „Kineski zid“, „Grof Ederland“, „Don Huan ili Ljubav prema geometriji“, „Biderman i palikuće“, „Andora“, „Biografija“, knjige dnevnika „Dnevnici 1946-1949“, „Dnevnici 1966-1971“.

1994 – Dve sedmice posle ofanzive muslimanskih snaga iz Goražda – koje nikada nije demilitarizovano, kao ni ostalih pet „zaštićenih zona“ u BiH uspostavljenih odlukom Saveta bezbednosti UN – Vojska Republike Srpske uzvratila je kontraofanzivom, što je zaustavljeno polovinom aprila vazdušnim napadima NATO na srpske položaje.

1996 – Sudija italijanskog vojnog suda naložio je da bivšem nemačkom Š kapetanu Erihu Pribkeu, koji se branio frazom da je „samo izvršavao naređenja“, mora da bude suđeno zbog odgovornosti za masakr 335 italijanskih civila u Drugom svetskom ratu 1944. u Ardeatinskim pećinama blizu Rima.

1997 – Umro je ruski pisac Vladimir Aleksejevič Solouhin, koji je u pesničkim i proznim delima dosledno zastupao ideju o potrebi promišljenog odnosa prema prirodi. Bio je protivnik opšteg tehnicizma, pa i nauke uopšte. Dela: zbirke pesama „Kako ispiti sunce“, „Čovek sa cvećem u rukama“, „Živeti na zemlji“, „Četrdeset zvonkih kapi“, „Argument“, „Lirika“, „Sonetni venac“, „Sedina“, proza „Vladimirske staze“, „Kap rose“, „Pisma iz Ruskog muzeja“, „Vreme za skupljanje kamenja“, „Med na hlebu“, „Nastavak vremena“.

1998 – U eksploziji metana u ukrajinskom rudniku uglja Skačinsko u oblasti Donjeck poginula su 63 rudara.

1999 – NATO avioni su razornim projektilima uništili rezervoare za gorivo centralne beogradske gradske toplane u Novom Beogradu, usmrtivši čuvara toplane Slobodana Trišovića. Gotovo u isto vreme gađana je Policijska akademija na Banjici, pri čemu je oštećena zgrada obližnje Vojno-medicinske akademije, prepuna bolesnika, uključujući 22 ranjenika od napada NATO.

2002 – Umro je srpski arheolog Milutin Garašanin, član Srpske akademije nauka i umetnosti i dopisni član Bavarske akademije nauka kao i Akademije nauka i umjetnosti BiH. Objavio je niz radova, uključujući „Iskopavanja u Ptuju“, „Jedan osvrt na prvobitnu istoriju naše zemlje“, „Iz prvobitne istorije Kosova i Metohije“, „Naselje i stan prvobitnog čoveka neolitskog doba u Srbiji“.

2007 – U žestokim borbama lokalnih plemenskih vođa i stranih boraca povezanih sa Al Kaidom, u pakistanskom regionu Južni Vaziristan, poginulo je oko 60 ekstremista, uglavnom Uzbeka, a oko 40 se predalo.

2007 – Poginuo je Robert Klark, američki filmski režiser, poznat po filmu „Božićna priča“. Klark je stradao u saobraćajnaom udesu na autoputu na zapadnoj obali SAD, u blizini Los Anđelesa. „Božićna priča“ (1983) je film koji se u SAD redovno prikazuje u vreme božićnih praznika, neka vrsta filmskog klasika. Karijeru je započeo horor filmovima, režirao je i filmove „Kod Porkija“, „Uhvati zvezdu padalicu“ i „April za pamćenje“.

2010 – Senegal je preuzeo, 50 godina po sticanju nezavisnosti, poslednje vojne baze koje je Francuska, negdašnja metropola, držala na teritoriji te zapadnoafričke zemlje.

Izvor: RTV/Tanjug

Autor: Redakcija
Datum: 03, 04, 2012.