Na današnji dan 2002. godine umro je srpski pozorišni i filmski glumac Danilo-Bata Stojković, koji je ostvario niz maestralnih uloga u pozorištu i na filmu, uključujući uloge u komadima „Profesionalac“, „Balkanski špijun“ i „Urnebesna tragedija“.

U antologiju srpskog filma spadaju njegove kreacije u filmovima „Ko to tamo peva“, „Maratonci trče počasni krug“, „Balkanski špijun“, „Čuvar plaže u zimskom periodu“, „Varljivo leto '68.“. Snimio je i više televizijskih drama i serija. Široku popularnost stekao je likom Bubuleje u televizijskoj seriji „Diplomci“, a jednog od najvećih srpskih slikara 20. veka Miću Popovića inspirisao je da naslika seriju slika s likom Gvozdena.

Danas je petak, 16. mart, 76. dan 2012. godine. Do kraja godine ima 290 dana.

37. – Umro je rimski car Tiberije (Klaudije Neron Cezar Avgust), posinak Oktavijana Avgusta, koji je tokom vladavine osigurao granice Rimskog carstva bez novih osvajanja, popravio finansije i administraciju, posebno u provincijama. Prethodno se proslavio u vojnim pohodima u Germaniji, Panoniji i Dalmaciji. U starijim danima je vladao sve okrutnije, 26. se povukao na ostrvo Kapri, a u Rimu je njegov miljenik, prefekt pretorijanaca Elije Sejan zaveo krvav režim u carevo ime. U nastojanju da se dočepa prestola, Sejan je ubio carevog sina Julija Druza, posle čega je Tiberije naredio njegovo smaknuće.

1521. – Portugalski moreplovac Fernando Magelan stigao je na Filipine, gde je zatim poginuo u sukobu s urođenicima. Posle tri godine plovidbe oko sveta, u Španiju se 1522. od pet brodova vratila samo „Viktorija“ sa 18 članova posade. Magelan je ovim putovanjem dokazao da je Zemlja okrugla.

1534. – Engleska je prekinula sve veze s rimokatoličkom crkvom.

1736. – Umro je italijanski kompozitor Đovani Batista Pergolezi. Komponovao je u maniru napuljske bufo-opere, dela koja odišu neposrednošću i vedrinom, zanimljivim situacijama i melodikom na narodnim tradicijama. Dela: opera „Služavka gospodarica“, crkvena muzika „Stabat mater“.

1751. – Rođen je američki državnik Džejms Medison, „otac američkog ustava“, predsednik SAD od 1809. do 1817. Sa Aleksanderom Hamiltonom i Džonom Džejom napisao je „Federalističke spise“ radi pridobijanja podrške za ratifikaciju ustava kojim je, umesto konfederacije, uveo čvršću uniju federalnih država SAD.

1787. – Rođen je nemački fizičar Georg Simon Om, koji je otkrio odnos struje elektromotorne sile i otpora u električnom kolu, nazvan po njemu Omov zakon. Dao je znatan doprinos akustici, optici kristala i matematici. Jedinica za merenje električnog otpora u međunarodnom sistemu mera njemu u čast nazvana je om.

1851. – Španija je zaključila konkordat s Vatikanom prema kojem je rimokatolička vera postala jedina religija u zemlji, a crkva je stavila pod kontrolu obrazovanje i štampu.

1859. – Rođen je ruski fizičar i elektroinženjer Aleksandar Stepanovič Popov, koji je pronašao i uspostavio prvu radiotelegrafsku vezu. Napravio je prvi radio prijemnik, pre italijanskog pronalazača Giljelma Markonija.

1881. – U Beogradu je osnovana Železničko-saobraćajna škola, sa dva odeljenja po 50 učenika. Po završetku dvogodišnjeg školovanja, učenici su upućivani na jednogodišnju praksu u Austriju ili Belgiju, gde su polagali praktične i stručne ispite. Škola je prestala da radi 1884, a obnovljena je 1922. kao Državna železnička saobraćajna škola.

1912. – Rođena je vajarka Ana Bešlić, doajen srpske skulptorske umetnosti. Rođena je kod Bajmoka u Bačkoj,a Akademiju likovnih umetnosti završila je 1949. u Beogradu. Bila je saradnik majstorske radionice Tome Rosandića. Spadala je među najznačajnije srpske (i jugoslovenske skulpture) i pripadala generaciji vajara koji se od pedesetih izdvajaju po umetničkoj radoznalosti i modernom senzibilitetu van tradicionalnih tokova. Izvela je veliki broj spomenika i skulptura u slobodnom prostoru, a održala je i veliki broj samostalnih izložbi i učestvovala na brojnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Deo svojih radova poklonila je gradu Subotici.

1917. – Dan posle abdikacije ruskog cara Nikolaja II, njegov brat veliki vojvoda Mihailo, pod pritiskom, odrekao se krune, čime je posle tri veka okončana vladavina dinastije Romanov. Cara Nikolaja II, sve članove njegove porodice i poslugu, boljševici su, na osnovu naredbe vođe Oktobarske revolucije Vladimira Lenjina, likvidirali i potom iskasapili u Jekaterinburgu u julu 1918.

1925. – Umro je nemački bakteriolog August fon Vaserman, koji je 1906. uveo metodu pregleda krvi, pomoću koje je utvrđivano postojanje sifilisa. Proučavao je i strukturu ćelija, antitoksine, uzroke tuberkuloze i raka i bavio se izolacijom i identifikacijom zaraznih klica.

1930. – Umro je španski general Migel Primo de Rivera i Orbaneha, profašistički diktator Španije od septembra 1923. do januara 1930. Njegov režim pokušao je da ujedini Španiju geslom „jedna zemlja, jedna vera, jedna monarhija“, ali nije uspeo. Podneo je ostavku pod pritiskom vojske čiju je podršku izgubio.

1934. – U Rimu je potpisan italijansko-mađarsko-austrijski „Dunavski blok“, kojim je podržana ekspanzionistička politika Italije i Mađarske naspram zemalja „Male antante“ – Jugoslavije, Čehoslovačke i Rumunije.

1935. – Nemačka je potpuno odbacila klauzule o razoružanju predviđene Versajskim ugovorom kojim je okončan Prvi svetski rat.

1939. – Slovačka je, dan pošto su trupe Nemačke okupirale Češku, prema direktivi Adolfa Hitlera, proglašena za „nezavisnu državu“, čime je Čehoslovačka uništena.

1940. – Rođen je italijanski filmski režiser Bernardo Bertoluči, čije filmove odlikuje radikalno kritički odnos prema stvarnosti i nastojanje da protumači norme građanskog sveta i psihološke probleme pojedinca u njemu. Filmovi: „Pre revolucije“, „Partner“, „Strategija pauka“, „Konformista“, „Poslednji tango u Parizu“, „Dvadeseti vek“, „Mesec“, „Smešan čovek“, „1900“, „Poslednji kineski car“.

1953. – Josip Broz je doputovao u Veliku Britaniju, u prvu posetu šefa jugoslovenske države jednoj zapadnoj zemlji posle Drugog svetskog rata.

1962. – Lansiran je prvi sovjetski satelit iz serije „Kosmos“.

1968. – Trupe SAD masakrirale su u Vijetnamskom ratu najmanje 500 vijetnamskih civila u selu Mi Laj, uključujući decu i žene, među kojima i brojne trudnice. Taj zločin je – kad je docnije otkriven – izazvao talas ogorčenih osuda u svetu i u američkoj javnosti, ali počinioci nisu kažnjeni.

1978. – Teroristička organizacija „Crvene brigade“ otela je u Rimu bivšeg italijanskog premijera Alda Mora. Teroristi su ga držali u zatočeništvu do maja 1978. kada je ubijen.

1993. – U podmetnutoj eksploziji u indijskom gradu Kalkuta poginulo je 69 ljudi.

1998. – Vatikan je izrazio žaljenje zbog toga što pojedini pripadnici rimokatoličke crkve nisu učinili dovoljno da tokom Drugog svetskog rata pomognu Jevrejima izloženim nacističkom progonu, ali je odbacio zahteve da osudi ulogu koju je tokom rata i istrebljivanja, ne samo Jevreja, odigrao Pije XII.

1999. – Evropska komisija podnela je kolektivnu ostavku – prvi put od osnivanja tog izvršnog tela Evropske unije 1958. godine – na šta je 20 evropskih komesara primorano optužbama za niz prevara, neregularnosti i rđavo upravljanje finansijama.

2002. – Umro je srpski istoričar književnosti Jovan Deretić, profesor novije srpske književnosti na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Objavio je dvadesetak knjiga, uključujući „Istoriju srpske književnosti“. Ostala dela: „Dositej i njegovo doba“, „Poetika Dositeja Obradovića“, „Ogledi iz narodnog pesništva“, „Srpski roman 1800-1950“, „Gorski vijenac Petra Petrovića Njegoša“, „Kompozicija Gorskog vijenca“, „Kratka istorija srpske književnosti“, „Etide iz srpske srednjevekovne književnosti“, „Poetika srpske književnosti“, „Kulturna istorija Srba“.

2005. – Izraelska armija predala je grad Jerihon palestinskoj upravi.

2007. – Trojica bombaša-samoubica su kamionima napunjenim hlorom u odvojenim incidentima pogodili ciljeve oko grada Faludže, usmrtivši najmanje osam lica, ranivši desetine osoba i primoravši preko 350 Iračana i više američkih vojnika da potraže medicinsku pomoć zbog izloženosti štetnim materijama.

Izvor: RTV/Tanjug

Autor: Redakcija
Datum: 15, 03, 2012.