Čurug: U organizaciji Memorijalnog društva „Racija 1942“ priređena je promocija knjige Aleksandra Saše Veljića „Mikloš Horti – nekažnjeni zločinac“.
Memorijalno društvo „Racija 1942.“ je osnovano 28. oktobra 2009. godine, a sedište će biti u Čurugu. Društvo je registrovano, predsednik je Milan Radomir, sekretar Jasmina Mina Jurišin, dok je zamenik predsednika Stevan Milin. Inače inicijativa je pokrenuta na promociji knjige Saše Veljića „Racija – zaboravljeni genocid“ koja je održana 12. februara 2009. godine u Čurugu i ima ulogu da se zaštite svi spomenici žrtvama Racije i da se oformi Memorijalni kompleks posvećen žrtvama kao i da pomogne da se do kraja otkriju sve žrtve ovog stravičnog zločina počinjenog u januaru 1942. godine.
Na promociji se prvo pozdravom obratio prisutnima predsednik Društva, a zatim zamolio Željku Bubnjević – Živković da preuzme vođenje programa, koja je to učinila i pozdravila sve prisutne, posebno goste protonamesnika Petra Trivunovića i jereja Slobodana Lazića, čuruške sveštenike. Među gostima su bili i pesnikinja Spasenija Cana Sladojev, istoričar Nemanja Starović, novinar Igor Mihaljević svi iz Novog Sada, Toma Beker sa porodicom iz Pančeva i naravno autor knjige Aleksandar Saša Veljić.
Prvo se skupu obratio jerej Lazić i svojom pričom podsetio prisutne na velika dela gde se kaže da je hrišćanski kada te neko udari po jednom obrazu okrenuti i drugi, a da je još časnije dati život za nekog svog.
Spasenija Cana Sladojev koja je rođena u Žablju, a živi i radi u Novom sadu, čitala je i govorila pesme posvećene žrtvama mađarskog fašističkog terora u Bačkoj od ulaska Mađarske vojske. Najpotresnija pesma je bila „Azbuka zločina“. Istoričar Starović je rekao da je on vrlo malo učio o genocidu u Šajkaškoj i da ni naši istoričari nisu bili baš oduševljeni da se zločini istraže. Mina Jurišin je pozdravljajući goste govorila o Društvu i o prvim akcijama. Kontaktiran je Zavod za zaštitu spomenika u cilju da se „Topalov magacin“ proglasi kao memorijalni muzej racije, a da svi spomenici uđu u memorijalni kompleks posvećen žrtvama ovog genocida. Takođe je rekla da knjiga iako nosi naziv Mikloš Horti nije biografska nego knjiga o zločinima koji je izvršen za vreme vladavine regenta Mađarske.
Sam autor knjige, Saša Veljić prvo je pročitao nekoliko pozdravnih telegrama potomcima žrtava racije,već 1919 godine Mikloš Horti je dolaskom na vlast u Mađarskoj posle raspada Austro-Ugarske je tražio reviziju Trijanonskog sporazuma i vraćanje Bačke, Baranje, Srema i Banata Mađarskoj. Ulaskom mađarske vojske u Jugoslaviju odmah je počelo ubijanje Srba, Jevreja, Roma i svih drugih nacionalnosti sa željom da se ovaj deo potpuno očisti i ostavi samo Mađare kao višu rasu. Malo je poznato da je Horti isporučio oko 42.000 žitelja okupiranih područja u zloglasni logor smrti Jasenovac. Isto tako na okupiranoj teritoriji kao i na teritoriji Mađarske je organizovao zatvore i logore, a najstrašniji je bio Šarvar gde je ubijeno mnogo nevinih žrtava. Horti je bio najodaniji Hitlerovoj Nemačkoj. Takođe je mnogo ljudi i raselio iz okupiranih delova, posebno koloniste posle Prvog svetskog rata koji su došli u Vojvodinu, a na njihova mesta doseljavao Mađare iz Mađarske. Mikloš Horti, taj veliki zločinac je naređivao i zločine u svim ostalim zemljama u koje je ušla njegova soldateska, u Rumuniji, Ukrajini, a posebno su bili okrutni prema Jevrejima mada se kaže da je isti bio zaštitnik Jevreja. Prema podacima ovog autora u Južnoj Bačkoj je ubijeno oko 17000 stanovnika, a ubijana su deca, žene, zreli ljudi i starci.
Senku na ovo veče upoznavanja sa zločinima ostavio je nedolazak nikog iz vrha opštinske vlasti iz Žablja iako su svi uredno pozvani. Posle promocije održan je koktel koji je organizovao predsednik Društva na kojem su se u razgovorima evocirale se uspomene na dane najvećeg pogroma na ovim prostorima u novijoj istoriji. Stihove su govorile Ljubica Keserović i Spasenija Cana Sladojev.
Autor: Lazar R. Kaćanski
Datum: 24, 11, 2009.