Kuće arhitektura Badža

BADŽA

Otvor na zabatu koji služi za propuštanje spoljnjeg svetla u tavansku prostor – potkrovlje meni je bio poznat kao badža. No, taj naziv se koristi najčešće u jugoistočnom delu Bačke i susednim mestima Banata, kako se kaže u knjizi 'Terminologija kuće i pokućstva u Vojvodini' Gordane Vuković.

Gardinovci – jugostočna Bačka, tj. Šajkaška

Gospođinci – kuća iz 1890-te

Pačir – severna Bačka

Najrasprostranjeniji otvori na zabatu služe samo osnovnoj nameni – propuštanju svetlosti, i eventualno provetravanju.

Sećam se da se do masovnije izgradnje silosa i sušara i otkupa pšenice odmah posle žetve, tu negde do 70-tih, pšenica najčešće nosila na tavane, prostirala po podu, prevrtala svakodnevno drvenim lopatama i tako sušila. Kada je na tavanima ostalo pšenice i tokom zime, badža se obično zatvarala ciglom ili džakćetom punjenim slamom da golubovi ne naprave preveliku štetu. To se radilo i da ptice ne bi kljucale šunke i kobasice koje su se na tavanu čuvale.

Pored ovih badža, koje služe samo osnovnoj nameni pa i nemaju neki poseban izgled, slikao sam i otvore koji imaju, sem osnovne namene i estetsku.

Na ovoj kući u Pačiru je prelaz od običnog otvora ka onima koji ukrašavaju kuću.

U srednjoj Bačkoj (od Srbobrana ka Bačkoj Topoli) nailazio sam na otvore na zabatu koji nemaju mnogo sličnosti sa ovima na prvim slikama.

Srbobran

Mali Iđoš

Lovćenac

A u Lovćencu sam video veći broj otvora na zabatu koji predstavlju pravi ukras kuće.

Lovćenac

Sem naziva badža, badžura, ili u Banatu raspostranjenog naziva buša, pa i rupa, jama, i budža; otvor na zabatu se naziva i prozorić, pendžerak, pendžerić i sl. Ovi prozorići slikani na zabatima u Lovćencu objašnjavaju zašto im ne pristaje naziv badža.