Šajkaš je zbog važnog saobraćajnog položaja još pre više od dva veka imao javni ugostiteljski objekat.
Prema popisu iz 1803. godine postojala je u Sentivanu, današnjem Šajkašu, jedna krčma. Prvi poznati krčmar u ovom selu bio je neki Hercenhajter, koji je 1818-1819. arendirao krčmu, da bi 1819. godine kupio plac radi podizanja nove zgrade za istu namenu. Kasnije je krčmu držao trgovac Georgije-Đorđe Dobrojević, koji je ujedno bio i zakupac ribolova. Njemu je Generalna komanda, po preporuci Komande Šajkaškog bataljona, 1826. godine dozvolila da u svoje dve kuće može držati i svratište. Zbog svog položaja u središtu sela, kod crkve i krsta, svratište je nazvano “Kod zlatnog krsta“. Kasnije je svratište prelazilo iz ruke u ruku pa je tako jedno vreme bilo u vlasnuištvu Gavrila Pisarevića.
Zgradu kod krsta u kojoj je bila kafana 1938. godine od Gene Krkljuša kupio je Jovan Stankić za 185 hiljada dinara. To je tada bio veliki novac koji je Jovan imao jer je dobro prodao salaš koji se nalazio nedaleko od puta prema Đurđevu. Prema sačuvanoj požuteloj fotografiji i priči Jovanovog sina Milenka, koji u svojoj 85. godini i danas živi u Šajkašu, bila je to duga prizemna zgrada koja se protezala od današnjg starog zdanja Mesne zajednice sve do raskršća kod crkve. U istočnom delu ove zgrade, gde se vidi veliki izlog, bila je prodavnica obuće “Bata“, dok su ostale prostorije korišćene za kafanu. U desnom donjem uglu ove fotografije vidi se deo ograde i postolja krsta koji je sa raskršća uklonjen nakon Drugog svetskog rata.
Postavši vlasnik pomenute zgrade Jovan produžava rad kafane koju su meštani kasnije nazvali “Stankićeva kafana“. U njoj su, uz Jovana i suprugu Milevu-Micku, goste posluživali i sinovi Milenko i Stevan. Za slavu i druge svečanosti, kad je gostiju bilo više, pomagali su im rođaci i komšije. Gosti su, uz piće i hranu, mogli da slušaju živu muziku a u okviru kafane radila je i kuglana. Od pića se najviše trošila domaća rakija, karlovačko vino i “Dunđersko pivo“, koje se prodavalo u flašama i na točenje.
Čak i u najvrelijim letnjim danima kod Stankića u kafani moglo se popiti hladno piće iako tada nije bilo frižidera. Hladili su ga ledom koji su čuvali u ledari. To je bila jama koju su imali u dvorištu površine oko 15 m2 a dubine oko dva metra. Led su nabavljali od Šajkašana koji su ga zimi dovozili sa Koća ili Beljače. U jami je led sitnjen i soljen. Kad se jama popuni, prekrije se slojem slame a iznad se postavi krov da ne kisne. Na takav način led se mogao sačuvati do sledeće zime. Iz jame se, prema potrebi, uzimao led u komadićima za hlađenje pića. Led se stavljao u aparat koji se zvao kelnerac, u kome je stajao zajedno sa flašama pića. U letnjem periodu svaki dan su bile potrebne po dve kante leda da bi gosti uvek imali hladno piće.
Iako je pred Drugi svetski rat u Šajkašu bilo 13 kafana, Stankićeva je bila najpoznatija i najposećenija. U nju su, uz Šajkašane, navraćali i mnogi putnici-namernici: finansi, robari (trgovci sitnom robom), mađioničari, žandari, vojnici… Kafana je radila sve do 1948. godine, kada im je nova jugoslovenska vlast oduzela kuće u centru i počela da ih ruši. U zamenu, na koju Stankići nikad nisu pristali, dobili su nekretnine u Ulici braće Krkljuš, prema železničkoj stanici. Na mestu Stankićeve kafane danas se nalazi jednospratna stambeno-poslovna zgrada i park sa klackalicama i ostalim rekvizitima za dečju igru.
Autor: Nikola D. Turajlić
Datum: 16, 03, 2008.